بورسیت زانو چیست؟ آشنایی با درد و التهاب شایع زانو

بورسیت زانو یکی از شایع‌ترین علل درد، ورم و داغی زانو است؛ مشکلی که هم در افراد پرتحرک و ورزشکار دیده می‌شود و هم در سالمندان، کارمندان، خانه‌داران و هر فردی که به هر دلیل فشار بیشتری روی مفصل زانو وارد می‌کند. بورس‌ها کیسه‌های کوچک پر از مایع هستند که مانند ضربه‌گیر بین استخوان، تاندون و پوست عمل می‌کنند. وقتی این کیسه‌ها به‌دلیل عواملی مثل زانو زدن طولانی، ضربه مستقیم، اضافه‌وزن، ضعف عضلات ران، آرتروز زانو یا فعالیت‌های تکراری دچار التهاب شوند، وضعیتی به نام بورسیت ایجاد می‌شود. در این حالت، فرد معمولاً با ورم موضعی، درد نقطه‌ای، احساس گرمی، کاهش دامنه حرکتی و گاهی مشکل در بالا رفتن از پله یا خم کردن زانو مواجه می‌شود.

خبر خوب این است که بورسیت زانو در بیشتر موارد با درمان‌های ساده مانند استراحت، کمپرس سرد، داروهای ضدالتهاب، فیزیوتراپی و تمرینات کششی قابل کنترل است و تنها درصد کمی از بیماران به تزریق کورتون یا تخلیه مایع نیاز پیدا می‌کنند. در ادامه، این مقاله از بهتن شاپ، به‌صورت کامل و مرحله‌به‌مرحله تمام علائم، علل، روش‌های درمان خانگی و پزشکی، تفاوت بورسیت با آرتروز و آب‌آوردگی زانو، و بهترین راه‌های پیشگیری را توضیح می‌دهد.

بورسیت زانو چیست؟ علت اصلی درد و ورم زانو که باید بدانید

بورسیت زانو به التهاب یکی از بورس‌های اطراف مفصل زانو گفته می‌شود. بورس‌ها کیسه‌های کوچک و نرم پر از مایع هستند که مانند یک بالشتک محافظ بین استخوان، تاندون و پوست قرار می‌گیرند و مانع اصطکاک می‌شوند. وقتی فشار تکراری، ضربه، فعالیت سنگین، نشستن طولانی روی زمین یا بیماری‌هایی مثل آرتروز باعث تحریک این کیسه‌ها شود، مایع داخل آن افزایش پیدا کرده و بورس متورم و دردناک می‌شود. این التهاب، همان «بورسیت» است. برای کسب اطلاعات بیشتر، پیشنهاد می‌شود مقاله انواع کیست زانو را مطالعه فرمایید.

در بورسیت معمولاً یک نقطه مشخص از زانو ورم می‌کند، داغ می‌شود و لمس آن دردناک است؛ درست برخلاف آرتروز که درد کلی و عمقی دارد. بسیاری از بیماران می‌گویند هنگام بالا رفتن از پله یا زانو زدن، درد تشدید می‌شود و گاهی خم کردن کامل زانو سخت می‌شود.

از نظر پزشکی، بورسیت می‌تواند در جلوی زانو (پیش‌کشک)، زیر کشکک (پس‌کشک)، یا در بخش داخلی زانو (بورسیت غازپا) ایجاد شود و شدت علائم بسته به محل التهاب متفاوت است. بیشتر انواع بورسیت با استراحت، کمپرس سرد، داروهای ضدالتهاب و اصلاح فعالیت‌ها بهبود می‌یابند و فقط موارد مقاوم نیاز به تزریق یا تخلیه دارند.

علائم بورسیت زانو؛ نشانه‌های رایج

علائم بورسیت زانو معمولاً به‌صورت ناگهانی یا طی چند روز ظاهر می‌شوند و بیشتر افراد آن را به شکل ورم موضعی، حساسیت به لمس و داغ شدن یک نقطه مشخص از زانو تجربه می‌کنند. شدت علائم بسته به نوع بورسیت (پیش‌کشک، پس‌کشک یا غازپا) متفاوت است، اما درد معمولاً سطحی‌تر و نقطه‌ای‌تر از مشکلاتی مانند آرتروز یا پارگی مینیسک احساس می‌شود.

بسیاری از بیماران هنگام زانو زدن، بالا رفتن از پله، یا خم‌کردن کامل زانو درد را بیشتر حس می‌کنند. برخی افراد نیز گزارش می‌دهند که ناحیه ملتهب هنگام لمس، گرم‌تر از سایر قسمت‌های زانو است. اگر التهاب شدید باشد، ممکن است دامنه حرکتی محدود شود و راه رفتن دشوار گردد. در موارد نادر، اگر بورس دچار عفونت شود، قرمزی شدید، تب، و درد ضربانی ایجاد می‌شود که نیاز به مراجعه فوری دارد.

بیشتر بخوانید: بیرون زدگی استخوان زانو؛ آیا خطرناک است؟

شایع‌ترین علائم

انواع بورسیت زانو؛ پیش‌کشک، پس‌کشک و غازپا

بورسیت زانو بسته به این‌که کدام کیسهٔ پر از مایع دچار التهاب شود، به چند نوع تقسیم می‌شود. هر نوع بورسیت محل درد، شدت علائم و الگوی تحریک خاص خود را دارد؛ بنابراین شناخت آن‌ها برای انتخاب بهترین درمان اهمیت زیادی دارد. سه نوع شایع بورسیت عبارت‌اند از بورسیت پیش‌کشکی، بورسیت پس‌کشکی، و بورسیت غازپا.

• در بورسیت پیش‌کشک (Prepatellar Bursitis)، التهاب در جلوی کشکک رخ می‌دهد و معمولاً با ورم مشخص در قسمت جلویی زانو همراه است. افرادی که زیاد زانو می‌زنند (خانه‌داران، تکنسین‌ها، کارگران) بیش از دیگران دچار این نوع می‌شوند.
• بورسیت پس‌کشک (Infrapatellar Bursitis) در زیر کشکک زانو ایجاد می‌شود و اغلب در ورزشکاران، دوندگان و افرادی که حرکات جهشی یا اسکوات زیاد انجام می‌دهند دیده می‌شود.
• بورسیت غازپا (Pes Anserine Bursitis) در بخش داخلی و پایینی زانو رخ می‌دهد و معمولاً با درد هنگام بالا رفتن از پله و حساسیت به لمس در داخل زانو همراه است. این نوع در افراد چاق، مبتلایان به آرتروز زانو و افرادی با ضعف عضلات ران شایع‌تر است.

در موارد نادر، بورس‌ها ممکن است دچار عفونت (Septic Bursitis) شوند که وضعیت جدی‌تری است و با تب، قرمزی شدید و درد ضربانی همراه می‌شود.

چطور بورسیت زانو تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص بورسیت زانو معمولاً با معاینه دقیق پزشک و بررسی محل دقیق درد و ورم انجام می‌شود. پزشک ابتدا به‌دنبال نشانه‌های اختصاصی التهاب بورس، مانند ورم نقطه‌ای، داغ شدن موضعی و حساسیت سطحی است. این الگوها معمولاً بورسیت را از مشکلات عمقی‌تر مانند آرتروز یا پارگی مینیسک جدا می‌کنند.

در بسیاری از موارد، تشخیص تنها با معاینه فیزیکی قابل انجام است؛ اما اگر ورم شدید باشد، یا احتمال وجود بیماری‌های دیگر مطرح شود، از روش‌های تصویربرداری استفاده می‌شود. سونوگرافی ابزار سریع و دقیقی برای مشاهده تورم بورس و میزان مایع تجمع‌یافته است و یکی از مناسب‌ترین روش‌ها برای تشخیص بورسیت سطحی و عمقی محسوب می‌شود. در موارد پیچیده‌تر یا برای تشخیص آسیب‌های رباطی و مینیسک زانو، MRI توصیه می‌شود.

اگر پزشک احتمال بورسیت عفونی بدهد، مثلاً وقتی زانو بسیار قرمز، گرم و همراه با تب باشد—ممکن است از مایع درون بورس نمونه‌گیری شود تا وجود عفونت مشخص شود. تشخیص درست اهمیت زیادی دارد؛ زیرا درمان بورسیت با درمان آرتروز، پارگی مینیسک یا آب‌آوردگی زانو متفاوت است و اشتباه در تشخیص ممکن است باعث طولانی‌شدن درد شود.

بیشتر بدانید: تست‌های خانگی پارگی مینیسک زانو

روش‌های تشخیص به‌صورت خلاصه:

• معاینه فیزیکی برای تشخیص اولیه
• سونوگرافی برای مشاهده التهاب و تجمع مایع
• MRI برای آسیب‌های مینیسک و رباط
• نمونه‌گیری مایع هنگام شک به عفونت

8 علت بورسیت زانو؛ از زانو زدن زیاد تا چاقی و آرترو

علت بورسیت زانو معمولاً ترکیبی از فشارهای مکانیکی، التهاب تکراری و اختلالات زمینه‌ای است که باعث تحریک بورس و افزایش مایع درون آن می‌شوند. بورس به‌عنوان یک ضربه‌گیر طبیعی عمل می‌کند؛ اما هر زمانی که بیش‌ازحد تحت فشار قرار گیرد یا التهاب عمومی در مفصل وجود داشته باشد، دچار تورم و التهاب می‌شود. شایع‌ترین عوامل ایجاد بورسیت عبارت‌اند از:

1. زانو زدن طولانی (خانه‌داران، کارگران، تکنسین‌ها)
   فشار مستقیم به بورس پیش‌کشک باعث التهاب سریع این ناحیه می‌شود.
2. فعالیت‌های تکراری یا ورزش‌های شدید
   دویدن، پریدن، اسکوات، فوتسال و حرکات قدرتی می‌توانند بورس پس‌کشک یا غازپا را تحریک کنند.
3. ضربه مستقیم به زانو
   سقوط یا برخورد ناگهانی، بورس را مستقیماً ملتهب می‌کند و باعث ورم فوری می‌شود.
4. چاقی و اضافه وزن
   افزایش بار روی مفصل زانو، خصوصاً در داخلی زانو، خطر بورسیت غازپا را بالا می‌برد.
5. ضعف عضلات ران و عضلات داخلی پا
   به‌هم‌خوردن الگوی فشار زانو، موجب تحریک مزمن بورس می‌شود.
6. آرتروز زانو
   تغییرات غضروفی و افزایش التهاب مفصل می‌توانند به التهاب بورس‌های اطراف زانو منجر شوند.
7. روماتیسم مفصلی (RA)
   التهاب سیستمیک، بورس‌ها را مستعد تورم و درد می‌کند.
8. عفونت
   اگر باکتری وارد بورس شود (مثلاً از طریق زخم پوستی)، بورسیت عفونی ایجاد می‌شود که حالت اورژانسی دارد.

شناخت علت دقیق، بخش مهمی از درمان است؛ زیرا تا زمانی که عامل اصلی اصلاح نشود، احتمال بازگشت بورسیت زیاد خواهد بود. مقاله کبودی زانو بدون ضربه را از دست ندهید.

درمان بورسیت زانو؛ روش‌های خانگی و پزشکی برای بهبود سریع

هدف از درمان بورسیت زانو این است که التهاب بورس کم شود، درد و ورم کنترل شود، حرکت مفصل برگردد و عامل زمینه‌ای اصلاح شود تا مشکل دوباره تکرار نشود. درمان همیشه با روش‌های ساده و محافظه‌کارانه شروع می‌شود و فقط در صورت لزوم به سمت تزریق یا تخلیه مایع می‌رود.

اصول کلی درمان بورسیت 

• کم‌کردن فشار روی زانو
• کنترل التهاب (با کمپرس، دارو و فیزیوتراپی)
• اصلاح فعالیت‌های روزانه و ورزش برای زانو درد
• تقویت عضلات حمایت‌کننده زانو
• درمان علل زمینه‌ای مانند آرتروز، چاقی یا روماتیسم

1. درمان سریع خانگی با تکنیک R.I.C.E

در مراحل اولیه یا در موارد خفیف، درمان خانگی نقش بسیار مهمی دارد و اغلب کافی است. اصول اصلی معمولاً مشابه پروتکل RICE هستند:

• استراحت (Rest)
  تا حد امکان از زانو زدن، دویدن، پله زیاد و نشستن طولانی روی زمین پرهیز شود. استراحت مطلق طولانی توصیه نمی‌شود، اما کاهش فشار ضروری است.
• کمپرس سرد (Ice)
  قراردادن کیسه یخ یا کمپرس سرد روی ناحیه متورم، هر بار حدود ۱۵–۲۰ دقیقه، ۳ تا ۴ بار در روز، به کاهش ورم و درد کمک می‌کند. یخ نباید مستقیم روی پوست گذاشته شود.
• فشار ملایم (Compression)
  استفاده از باند کشی نرم، در صورت توصیه پزشک، می‌تواند به کاهش ورم کمک کند؛ اما نباید آن‌قدر سفت بسته شود که باعث بی‌حسی یا تغییر رنگ پا شود.
• بالا نگه داشتن زانو (Elevation)
  قرار دادن پا روی بالش، به‌خصوص هنگام استراحت، کمک می‌کند مایع اضافی راحت‌تر تخلیه شود و ورم کاهش یابد.

اگر با این اقدامات طی چند روز، ورم و درد رو به بهبود نرود، لازم است ارزیابی پزشکی دقیق‌تری انجام شود.

2. داروهای مناسب برای درمان بورسیت زانو

داروها به‌ویژه در چند روز اول نقش مهمی در کنترل درد و التهاب دارند. انتخاب نوع دارو باید توسط پزشک انجام شود، اما به‌طور کلی از گروه‌های زیر استفاده می‌شود:

الف) داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)

مثل قرص ایبوپروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک، سلکوکسیب، ملوکسیکام. این داروها با کاهش تولید پروستاگلاندین‌ها، التهاب و درد بورس را کم می‌کنند.

ب) استامینوفن؛ برای افراد با وضعیت سلامتی حساس

برای بیمارانی که به دلایل قلبی، کلیوی، گوارشی یا سن بالا نمی‌توانند NSAID مصرف کنند، استامینوفن برای کنترل درد گزینه‌ای محافظه‌کارانه‌تر است؛ گرچه اثر ضدالتهابی ندارد.

ج) پماد و ژل‌های موضعی ضدالتهاب

ژل دیکلوفناک و سایر NSAIDهای موضعی، به‌صورت موضعی روی ناحیه دردناک استفاده می‌شوند و می‌توانند در موارد خفیف تا متوسط، بدون عوارض گوارشی شدید، کمک‌کننده باشند.

مصرف خودسرانه و طولانی‌مدت NSAIDها، مخصوصاً در بیماران با سابقه زخم معده، نارسایی کلیه، فشار خون بالا یا بیماری قلبی، می‌تواند خطرناک باشد و حتماً باید با نظر پزشک انجام شود.

3. پمادها و درمان موضعی بورسیت زانو

ژل‌ها و پمادهای ضدالتهاب موضعی (مثل ژل دیکلوفناک) در بورسیت‌های خفیف تا متوسط، به‌ویژه زمانی‌که درد سطحی و نقطه‌ای است، می‌توانند کمک‌کننده باشند. مزیت این داروها این است که:

• اثرشان بیشتر در محل درد متمرکز است
• عوارض گوارشی و سیستمیک کمتری نسبت به NSAID خوراکی دارند

در برخی بیماران، پزشک ممکن است از کاهش‌دهنده‌های درد موضعی دیگر نیز استفاده کند، اما استفاده از انواع قوی‌تر یا ترکیبی باید تحت نظر پزشک باشد.

مقاله مرتبط: پماد برای آرتروز زانو

4. ابزارهای کمکی و زانوبند زاپیامکس

زانوبند مناسب می‌تواند فشار روی بورس ملتهب را کاهش دهد و به بیمار اجازه دهد با درد کمتر حرکت کند. نکات اصلی:

• در بورسیت پیش‌کشک، زانوبندهایی که در جلوی زانو بالشتک نرم دارند، فشار زانو زدن را کم می‌کنند.
• در بورسیت غازپا، زانوبندهای ساده حمایتی می‌توانند تاحدی مفصل را پایدارتر کنند.
• در سالمندان یا افرادی با درد شدید، استفاده موقت از عصا در سمت مقابل پای مبتلا، فشار روی زانو را کاهش می‌دهد.

زانوبند زاپیامکس

زانوبند زاپیامکس با بهره‌مندی از تکنولوژی UIC، مانند یک دستگاه فیزیوتراپی خانگی عمل می‌کند: التهاب بورس را کاهش می‌دهد، گردش خون را افزایش می‌دهد، بافت ملتهب را آرام می‌کند و اسپاسم عضلات را کم می‌کند. برای کسانی که دچار بورسیت زانو هستند، زاپیامکس می‌تواند گزینه‌ای ایمن، غیرتهاجمی و مؤثر برای کاهش درد و بازگشت راحتی به مفصل باشد؛ به‌ویژه وقتی درمان اولیه خانگی و دارویی کافی نباشد.

5. فیزیوتراپی و تمرینات مخصوص

پس از کنترل نسبی درد و التهاب حاد، فیزیوتراپی زانو نقش کلیدی در پیشگیری از عود بورسیت دارد. اهداف فیزیوتراپی:

• کاهش باقی‌ماندهٔ التهاب
• بازگرداندن دامنه کامل حرکتی زانو
• تقویت عضلات چهارسر ران، همسترینگ و عضلات داخلی ران
• اصلاح الگوی راه رفتن و حرکات ورزشی

فیزیوتراپی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• روش‌های فیزیکی: اولتراسوند تراپی، TENS، لیزر کم‌توان (طبق پروتکل مرکز درمانی)
• تمرینات کششی: کشش همسترینگ، کشش عضلات پشت ساق، کشش عضلات داخلی ران
• تمرینات تقویتی: تمرینات بدون تحمل وزن در ابتدا (مانند بالا بردن مستقیم پا در حالت خوابیده)، سپس تمرینات تحمل وزن سبک و در ادامه تمرینات عملکردی

حرکات باید تحت نظر فیزیوتراپیست طراحی شوند تا از تشدید التهاب جلوگیری شود.

6. تزریق برای بورسیت زانو

وقتی با وجود استراحت، اصلاح فعالیت، داروهای ضدالتهاب و فیزیوتراپی، درد و ورم طی چند هفته فروکش نکند، پزشک ممکن است تزریق داخل بورس را پیشنهاد کند؛ معمولاً:

• تزریق کورتون در بورس ملتهب، که با کاهش قوی التهاب، درد را سریع تسکین می‌دهد.
• این تزریق اغلب تحت هدایت سونوگرافی انجام می‌شود تا دارو دقیقاً وارد بورس شود.

بیشتر بدانید: بهترین آمپول برای آرتروز زانو

نکات مهم:

• تعداد دفعات تزریق محدود است؛ تزریق‌های مکرر می‌توانند باعث ضعف بافت‌های اطراف یا آتروفی پوستی شوند.
• تزریق باید توسط متخصص باتجربه (ارتوپد، روماتولوژیست یا متخصص درد) انجام شود.
• در صورت شک به عفونت، اول باید مایع تخلیه و بررسی شود؛ تزریق کورتون در بورس عفونی ممنوع است.

7. تخلیه مایع و درمان بورسیت عفونی

اگر بورسیت با ورم خیلی شدید، قرمزی، درد ضربانی و تب همراه باشد، احتمال بورسیت عفونی مطرح می‌شود. در این حالت:

1. پزشک با سوزن، مایع داخل بورس را تخلیه می‌کند (آسپیراسیون)
2. نمونه مایع جهت بررسی میکروب و انتخاب آنتی‌بیوتیک مناسب به آزمایشگاه فرستاده می‌شود
3. درمان با آنتی‌بیوتیک خوراکی یا تزریقی انجام می‌شود
4. گاهی نیاز به تکرار تخلیه مایع یا حتی جراحی محدود وجود دارد

این حالت یک وضعیت اورژانسی نسبی است و بیمار نباید به درمان خانگی بسنده کند.

8. درمان بورسیت مزمن و مقاوم

در بورسیت‌های مزمن که چندین بار عود می‌کنند، فقط خاموش‌کردن التهاب کافی نیست؛ باید عامل فشار یا بیومکانیک غلط اصلاح شود:

• کاهش وزن در افراد دارای اضافه وزن
• اصلاح وضعیت نشستن، زانو زدن، تکنیک ورزشی و کفش نامناسب
• برنامه بلندمدت تقویت عضلات ران و لگن
• در موارد بسیار مقاوم، و تنها در درصد کمی از بیماران، ممکن است جراحی برای برداشتن بورس (بورسکتومی) مطرح شود.

ورزش‌های مخصوص بورسیت زانو؛ راهنمای گام به گام

ورزش در درمان بورسیت زانو زمانی مؤثر است که التهاب حاد کنترل شده باشد. در روزهای اول که ورم و داغی وجود دارد، انجام حرکات سنگین یا کششی عمیق، التهاب را بدتر می‌کند. اما پس از فروکش کردن درد اولیه، تمرینات کششی و تقویتی هدفمند باعث بهبود گردش خون، کاهش فشار روی بورس و جلوگیری از عود بیماری می‌شوند.

حرکات کششی ایمن (مرحله اول)

این حرکات برای همهٔ انواع بورسیت مناسب‌اند:

• کشش همسترینگ (پشت ران):
  پا را صاف دراز کنید، کمی به جلو خم شوید تا پشت ران کشیده شود. ۲۰ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید.
• کشش عضلات پشت ساق:
  یک پا جلو، یک پا عقب؛ پاشنهٔ عقب روی زمین بماند. کشش ملایم ۲۰–۳۰ ثانیه.
• کشش عضلات داخلی ران (برای بورسیت غازپا ضروری):
  در حالت نشسته، کف پاها را به هم نزدیک کنید و زانوها را به‌آرامی باز کنید.

زمان مناسب: روزی ۱ تا ۲ بار، بدون ایجاد درد تیز.

تمرینات تقویتی برای زانو (مرحله دوم)

وقتی درد کمتر شد، تقویت عضلات چهارسر، همسترینگ و عضلات داخلی ران باعث کاهش فشار روی بورس می‌شود:

• بالا بردن مستقیم پا (Straight Leg Raise):
  دراز بکشید، پای سالم خم، پای مبتلا صاف. پا را تا ۳۰ سانتی‌متر بالا ببرید. ۱۰ تا ۱۵ تکرار.
• تقویت عضلات داخلی ران با بالش:
  دراز بکشید، بالش بین زانوها قرار دهید، زانوها را آرام فشار دهید.
• نیم‌اسکوات سبک:
  فقط تا ۳۰ درجه، بدون درد. مناسب پس از بهبود نسبی.

مقاله مرتبط: بهترین تمرینات تقویت زانو

حرکات ممنوع در بورسیت زانو

برای جلوگیری از بازگشت التهاب، این حرکات تا بهبودی کامل ممنوع‌اند:

• اسکوات عمیق
• دویدن و پرش
• زانو زدن طولانی
• نشستن روی زمین برای مدت زیاد
• بالا رفتن از پله در حجم بالا

بورسیت زانو در سالمندان، افراد چاق و ورزشکاران

بورسیت در همهٔ سنین دیده می‌شود، اما الگوی درد، علت‌ها و نوع درمان در گروه‌های مختلف افراد تفاوت‌هایی دارد. سه گروه اصلی که بیش از دیگران دچار این مشکل می‌شوند شامل سالمندان، افراد دارای اضافه‌وزن و ورزشکاران هستند. شناخت نیاز هر گروه به انتخاب درمان درست کمک می‌کند و احتمال عود بیماری را به حداقل می‌رساند.

بیشتر بخوانید: کمبود چه ویتامینی باعث زانو درد می‌شود؟

در سالمندان

در سالمندان بورسیت معمولاً همراه با آرتروز زانو و کاهش کیفیت غضروف اتفاق می‌افتد. التهاب مفصل، تغییر شکل‌های خفیف استخوانی و ضعف عضلات ران باعث می‌شوند بورس بیشتر تحت فشار قرار گیرد.

ویژگی‌های مهم در سالمندان:

• درد اغلب دوطرفه و همراه با خشکی صبحگاهی است
• ورم زانو ممکن است هم‌زمان با آب‌آوردگی دیده شود
• مصرف NSAID باید با احتیاط و تحت نظر پزشک انجام شود

نیازهای درمانی:

• تمرکز درمان بر فیزیوتراپی ملایم، تمرینات کششی و زانو‌بند حمایتی
• کنترل هم‌زمان آرتروز برای کاهش التهاب بورس
• در موارد شدید، تزریق کورتون تحت هدایت سونوگرافی

در افراد چاق

اضافه‌وزن یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد بورسیت غازپا است؛ زیرا فشار داخلی زانو افزایش می‌یابد و عضلات پایینی ران زودتر خسته می‌شوند.

ویژگی‌ها:

• درد داخلی زانو هنگام بالا رفتن از پله
• حساسیت نقطه‌ای زیر خط مفصلی
• احتمال عود در صورت عدم کاهش وزن بالا است

نیازهای درمانی:

• تمرینات کم‌فشار مثل پیاده‌روی روی سطح صاف، الیپتیکال، شنا
• برنامه کاهش وزن و اصلاح فعالیت
• تقویت هدفمند عضلات داخلی ران و چهارسر

در ورزشکاران

در ورزشکاران، علت بورسیت بیشتر تمرینات شدید، جهش‌ها، دویدن طولانی و تکنیک اشتباه است.

ویژگی‌ها:

• درد هنگام پرش، چمباتمه رفتن یا اسپریت
• التهاب پس‌کشک یا پیش‌کشک شایع‌تر است
• خطر عود بیشتر است اگر الگوی حرکت اصلاح نشود

نیازهای درمانی:

• بازبینی تکنیک ورزشی
• برنامه فیزیوتراپی پیشرفته
• تقویت عضلات چهارسر، سرینی و عضلات تثبیت‌کننده لگن

عوارض بورسیت زانوچیست و چه زمانی خطرناک می‌شود؟

بیشتر موارد بورسیت زانو با درمان‌های ساده مانند کمپرس سرد، داروهای ضدالتهاب، استراحت و فیزیوتراپی به‌طور کامل بهبود پیدا می‌کنند. اما اگر التهاب مدت طولانی ادامه پیدا کند، علت زمینه‌ای اصلاح نشود یا بورس دچار عفونت شود، احتمال بروز چند عارضه وجود دارد. شناخت این عوارض کمک می‌کند درمان در زمان مناسب انجام شود و از آسیب پایدار به مفصل جلوگیری شود. پیشنهاد می‌شود، مقاله استخوان اضافه زیر زانو را مطالعه فرمایید.

عوارض مهم بورسیت 

• مزمن شدن التهاب
  اگر فشار روی زانو ادامه پیدا کند (مثل زانو زدن طولانی یا تکنیک غلط ورزشی)، التهاب بورس ممکن است مداوم یا عودکننده شود. در این حالت درد پس از هر دوره فعالیت دوباره برمی‌گردد و عملکرد زانو محدودتر می‌شود.
• تجمع مایع زیاد
  در برخی افراد مایع بورس آن‌قدر زیاد می‌شود که حرکت زانو دشوار می‌شود و بیمار احساس سنگینی یا بیرون‌زدگی در جلوی زانو دارد. گاهی تخلیه مایع لازم است.
• سفتی و محدودیت حرکتی زانو
  التهاب طول‌کشیده باعث چسبندگی خفیف در بافت‌های اطراف بورس می‌شود و دامنه حرکتی زانو کاهش می‌یابد؛ به‌ویژه در سالمندان یا افرادی که سابقه آرتروز دارند.
• بورسیت عفونی (Septic Bursitis)؛ جدی‌ترین عارضه
  اگر میکروب وارد بورس شود، ورم شدید، قرمزی، تب، درد ضربانی و ناتوانی در حرکت ایجاد می‌شود. این وضعیت یک اورژانس پزشکی محسوب می‌شود و نیاز به آنتی‌بیوتیک و تخلیه فوری مایع دارد.

چه زمانی باید فوراً به پزشک مراجعه کرد؟

• تب و لرز
• قرمزی شدید و گرم شدن غیرطبیعی زانو
• درد ضربانی یا رو به افزایش
• ناتوانی در تحمل وزن
• تورم شدید و ناگهانی

چگونه از بورسیت زانو پیشگیری کنیم؟ روش‌های ساده و مؤثر

پیشگیری از بورسیت زانو بیشتر از طریق کاهش فشارهای مکانیکی روی مفصل و تقویت عضلات زانو انجام می‌شود. برخی تغییرات در سبک زندگی و فعالیت‌های روزانه می‌توانند احتمال بروز بورسیت را به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش دهند. رعایت این اصول نه تنها به کاهش خطر بورسیت کمک می‌کند، بلکه موجب سلامت کلی زانو و مفاصل نیز می‌شود.

1. کاهش فشار روی زانو

• اجتناب از زانو زدن طولانی‌مدت و استفاده از زانوبند حمایتی هنگام انجام فعالیت‌های فیزیکی که نیاز به زانو زدن دارند.
• استراحت و تغییر موقعیت بدن در فعالیت‌های طولانی‌مدت، مانند نشستن یا ایستادن زیاد.
• استفاده از کفش‌های راحت و مناسب با کفی نرم که از فشار روی زانو می‌کاهد.

2. تقویت عضلات زانو

• تقویت عضلات چهارسر ران، همسترینگ و عضلات داخلی ران با تمرینات ایمن مانند بالا بردن پا، اسکوات سبک و پیاده‌روی.
• ورزش‌های کم‌فشار مانند شنا و دوچرخه‌سواری برای تقویت عضلات بدون وارد کردن فشار زیاد به زانو.
• تمرینات تقویتی را به‌طور منظم انجام دهید تا از بروز فشارهای اضافی و تحریک بورس‌ها جلوگیری کنید.

3. کنترل وزن

• کاهش وزن اضافی از طریق رژیم غذایی مناسب و ورزش باعث کاهش فشار روی مفاصل زانو و جلوگیری از بورسیت غازپا می‌شود.
• پیاده‌روی منظم و ورزش‌های هوازی به کاهش وزن و افزایش گردش خون در اطراف زانو کمک می‌کنند.

4. اصلاح وضعیت بدن و تکنیک‌های ورزشی

• اصلاح وضعیت بدن در هنگام نشستن، ایستادن یا فعالیت‌های ورزشی تا فشار روی زانو به حداقل برسد.
• استفاده از تکنیک‌های صحیح ورزشی مانند دویدن صحیح و انجام حرکات درست در تمرینات قدرتی.

5. مراقبت از زانو در دوران نقاهت

• در صورت وجود درد یا التهاب، هرچه سریع‌تر از درمان‌های خانگی و دارویی برای کاهش فشار و التهاب استفاده کنید تا مشکل تشدید نشود.

مقاله پیشنهادی: قرص مگنیفورت| کاربردها، خواص، عوارض و نحوه مصرف صحیح کپسول مگنیفورت

چگونه بورسیت زانو را به‌طور مؤثر درمان کنیم؟

در نهایت، بورسیت زانو یک بیماری شایع است که می‌تواند باعث درد و ناراحتی قابل‌توجهی شود. این وضعیت معمولاً به دلیل فشار زیاد، ضربه یا التهاب مزمن در بورس‌های اطراف مفصل زانو ایجاد می‌شود. اگرچه بیشتر موارد بورسیت با درمان‌های خانگی، دارویی و فیزیوتراپی قابل کنترل است، در صورت عدم درمان یا تشدید علائم، ممکن است نیاز به تزریق کورتون یا تخلیه مایع باشد.

برای پیشگیری از بورسیت ، باید فشار روی زانو را کاهش داد، عضلات زانو را تقویت کرد، وزن مناسب حفظ کرد و از تکنیک‌های صحیح در هنگام ورزش و فعالیت‌های روزانه استفاده کرد. اگر علائم بورسیت به مدت طولانی ادامه پیدا کند یا با تب و قرمزی شدید همراه شود، توصیه می‌شود فوراً به پزشک مراجعه کنید تا از بروز مشکلات جدی‌تر مانند بورسیت عفونی جلوگیری شود. با رعایت اصول پیشگیری و درمان‌های صحیح، می‌توان از بروز بورسیت جلوگیری کرد و به سلامت مفاصل زانو بازگشت.

سوالات متداول شما

1. علائم بورسیت زانو چیست؟

علائم بورسیت زانو شامل ورم محلی، حساسیت به لمس، درد هنگام خم کردن یا زانو زدن، و داغ شدن ناحیه ملتهب است. معمولاً درد به‌صورت نقطه‌ای و سطحی احساس می‌شود.

2. بورسیت زانو چطور درمان می‌شود؟

درمان معمولاً با استراحت، کمپرس سرد، داروهای ضدالتهاب، فیزیوتراپی و زانوبند شروع می‌شود. در موارد شدید، پزشک ممکن است تزریق کورتون یا تخلیه مایع را توصیه کند.

3. آیا بورسیت زانو خود به خود درمان می‌شود؟

بیشتر موارد بورسیت با درمان‌های خانگی و دارویی بهبود می‌یابند. با این حال، در صورت عدم بهبود یا تشدید علائم، باید به پزشک مراجعه کرد.

4. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر بورسیت با تب، قرمزی شدید، درد ضربانی، یا ناتوانی در حرکت همراه باشد، نیاز به مراجعه فوری به پزشک است، زیرا ممکن است بورسیت عفونی باشد.

5. آیا ورزش می‌تواند بورسیت زانو را بدتر کند؟

در صورت وجود التهاب شدید، ورزش‌های سنگین مانند دویدن یا پرش ممکن است بورسیت را تشدید کنند. بهتر است پس از کاهش التهاب اولیه، ورزش‌های سبک مانند شنا یا پیاده‌روی انجام شود.